Merel Smitt is één van de kunstenaars die voor Over het IJ Festival LAB nieuw werk ontwikkelt en presenteert in directe relatie met het publiek. Zij doet dat in Ferrotopia, een kunstwerk en paviljoen van Atelier Van Lieshout en tijdens Over het IJ Festival het bruisende centrum van het festivalhart. Over het IJ Festival LAB is er voor makers die voorafgaand en tijdens het festival nieuw werk willen ontwikkelen, en dat graag in directe relatie doen met het publiek. In dit interview legt Merel uit wat haar werkmethode als maker is, en wat zij van plan is samen met het publiek te ontwikkelen.
Evenwichtskunst tussen begeleiden en loslaten
Merel Smitt is een schoolvoorbeeld van een maker die doorgroeit in het festivalprogramma. 'De eerste keer dat ik op Over het IJ Festival speelde was als onderdeel van het Zeecontainerprogramma in 2015. Het jaar erop deed ik mee met Het Atelier en vorig jaar was ik te zien in het Nieuwe Makers Programma.' In al haar werk gaat Merel in dialoog met de toeschouwer: 'Ik vind het belangrijk dat mijn werk een ervaring is die samen met het publiek tot stand komt.’ Merel wil haar bezoekers uitdagen na te denken over hoe zij zich verhouden tot maatschappelijke issues die zij aankaart. Hierbij voelt zij zich vaak een evenwichtskunstenaar: 'Als ik te weinig stuur is de ervaring van bezoekers soms ongericht, als ik te veel stuur is er geen ruimte voor reflectie. Ik wil namelijk altijd dat je als individu gaat nadenken over jouw positie in het geheel.'
Het normale abnormaal maken
Wat maken bezoekers in Merels werk precies mee? ‘Ik confronteer mensen graag met het feit dat de werkelijkheid om ons heen vertekend is, en laat mogelijk toekomstscenario's zien.' Hoe gaat ze dit doen tijdens Over het IJ Festival LAB? 'Ik wil mensen laten nadenken over het idee dat we het in de Westerse wereld goed voor elkaar zouden hebben. Wij kennen geen hongersnood, mensenrechten zijn hier beschermd, er is democratie, vrijheid en gelijkheid. Wat als we naar onszelf kijken door de bril waarmee we gewend zijn naar mensen te kijken die het volgens ons minder hebben?' Merel wil publiek uitdagen om te reflecteren op wat onze welvaartsziektes zijn: 'Ik denk dan aan eenzaamheid, overgewicht en werkloosheid. Door de werkelijkheid om te draaien, hoop ik dat mensen de relativiteit van bekende verhalen gaan inzien. Ik vraag mensen in mijn werk buiten hun vertrouwde wereld te treden en wat ze als normaal beschouwen op losse schroeven te zetten.’
Niet het eindresultaat, maar het maakproces telt
Wat gaat Merel precies maken voor Over het IJ Festival? 'Dat weet ik eigenlijk nog niet! Het maakproces staat tijdens Over het IJ Festival LAB centraal. En de interactie met het publiek speelt hierin een essentiële rol. Ik wil graag dat wat ik tegenkom in mijn onderzoek van invloed is op het eindresultaat. Het onderzoek, de gesprekken vooraf zijn minstens zo waardevol als het uiteindelijk product. Ik denk er nu aan om een commercialreeks te maken over Westerse welvaartsziektes. De wereld om ons heen bestaat voor een belangrijk gedeelte uit bewegende beelden. Die beelden lijken soms over de beelden van de 'echte' wereld geschoven te zijn. Wat als we andere beelden kiezen, verandert de wereld daardoor ook?’
Werk mee aan de ontwikkeling van een kunstwerk
Over het IJ Festival LAB is op het lijf geschreven van een onderzoekende en experimentele kunstenaar als Merel: ‘Het werk van een kunstenaar bestaat volgens mij voornamelijk uit het maakproces. Tijdens Over het IJ Festival LAB stel ik het maakproces van mijn werk centraal en het publiek kan hier onderdel van uitmaken.' Merel Smitt nodigt je van harte uit om samen met haar aan de slag te gaan met nieuw werk in Ferrotopia. Wie weet gebruikt ze de uitkomsten van het onderzoek in de toekomst en lever je zo een bijdrage een nieuw te ontwikkelen kunstwerk.