UPDATE: Inmiddels is het werk van Valerie geplaatst! Zie onderaan haar eerdere versie van dit schetsboek.

Zo'n twee jaar geleden startte Valerie van Leersum met een onderzoek naar de plekken en verhalen rondom het IJplein. Dit onderzoek liet inzien dat het IJ een belangrijke functie heeft voor de buurt. Een functie van Licht, lucht en zicht. Deze functie werd in beeld gebracht en inmiddels hangen vier van deze beelden - de uitzichten van vier buurtbewoners - op de zijkant van Openbare School IJplein, aan de IJ-oever.

Tijdens de eerste versie (toen nog van papier) merkte Valerie al dat het werk goed viel bij de voorbijgangers en kinderen van de school. De muur die vaak als somber en log werd ervaren, kreeg een nieuwe functie. Het werd toegejuicht, aandachtig bekeken en leverde gesprekken op. Ze besloot een duurzame versie te maken, geprint op dibond. Op de vier afbeeldingen zijn uitzichten van buurtbewoners te zien, omkaderd met het raamkozijn voorzien van persoonlijke spulletjes. Het geheel is even groot als het enige echte raam dat deze gevel heeft.

'Sommige mensen lopen erlangs, kijken kort, lopen door en stoppen toch', zegt Valerie, 'dat is raar: door dit raam kijk je niet naar binnen, maar naar buiten. De weidsheid in. Licht, lucht en zicht.'

________________________________________________________________________________________________________

“Het is bijna twee jaar geleden dat ik neerstreek in de IJpleinbuurt voor de eerste fase van mijn onderzoek als Stadskunstenaar van Over het IJ. Ik bracht plekken en verhalen rondom het IJplein in kaart. Dit heb ik onder andere gedaan door de inwoners te vragen naar hun favoriete vierkante meters, die uiteindelijk werden gebundeld tot een wandeling. Opvallend veel van deze plekken waren verbonden met het aangrenzende IJ.”

“Hier wilde ik me tijdens het tweede deel van het project op focussen. Het uitgangspunt, van de door Rem Koolhaas ontworpen eerste noordelijke woonwijk aan het IJ, was dat iedere inwoner vanuit zijn woning zicht had op dit water. Wij (stagiaire Neele Schlette en ik) wilden weten wat het wonen en leven aan dit water betekent voor de inwoners van de buurt. Er is veel aan de hand: het is een onrustige tijd, we zijn veel thuis en zoeken naar antwoorden. Wat bieden de lucht, de reflectie en de ruimte van het water? Om hierachter te komen zijn we gestart met het voeren van ‘watergesprekken’.”

“Het is altijd spannend om mensen aan te spreken op straat. Ik moet daar moed voor verzamelen. Maar als ik het doe, is het cadeau vaak zo groot. De gesprekken waren vaak ontroerend en zeer intiem. Midden op straat stelden mensen zich open voor elkaars inzichten, bevindingen en angsten. We hebben ook aan inwoners gevraagd hoe het IJ naar deze buurt zou kijken. Hoe het licht, lucht en zicht (het gedachtengoed van Rem Koolhaas voor deze buurt) terugkwam in het dagelijks leven. Zonder enige twijfel werd het wonen aan het water omschreven als zeer waardevol. Het brengt troost, relativeert, geeft vreugde, verbindt en brengt de mens terug naar de kern. Dit laat zien dat, in een steeds intenser bebouwde omgeving, plekken met Licht, Lucht en Zicht noodzakelijk zijn.”

“Opvallend veel van de favoriete meters van bewoners van de IJpleinbuurt waren verbonden met het aangrenzende IJ”

“Dit brede onderzoek vervolgens vertalen naar beeld was best een puzzel. We wilden zowel de betrokken mensen respectvol vertegenwoordigen, als een verbeelding creëren die nieuwsgierigheid en verwondering opwekt. Momenteel zitten we in de uitwerkende fase van het project. Het beeldende resultaat zal vanaf 10 december worden teruggeplaatst in de wijk en het hele project zal samenkomen in een blog. Er worden posters met quotes opgehangen door diverse buurtbewoners, op de zijgevel van de school en onder de onderdoorgang van de IJplein-flat verschijnen foto’s van de raam-gezichten. Ook zullen op de favoriete vierkante meters van de deelnemers blauwe stippen te zien zijn met QR-codes naar hun verhalen.”

“We wensen dat het licht, lucht en zicht behouden blijft en het belang hiervan op meerdere plekken in de stad wordt omarmt. Grote wensen, maar je weet het nooit.”

Grote wensen
“Toen ik begon aan het onderzoek werd het IJplein bedreigd door (gedeeltelijke) sloop of herinrichting. Nu staat het op de nominatie voor beschermd stadsgezicht. Zo snel kan het gaan. En gelukkig. We wensen dat het ook zo met dit onderwerp loopt: dat het belang van licht, lucht en zicht behouden blijft en misschien wel op meerdere plekken in de stad wordt omarmt. Dat het men herinnert aan het belang van contact maken met de omgeving, om stil te staan voor reflectie en lol te maken met elkaar. Best grote wensen, maar je weet het nooit.”

Blijf op de hoogte van het project van Valerie via haar blog!