Wat is jouw favoriete vierkante meter? Deze vraag stelt beeldend kunstenaar en Wijkmaker Valerie van Leersum centraal in het project waarmee ze de komende maanden aan de slag gaat op en om het IJplein in Amsterdam-Noord, en dat zij presenteert tijdens Over het IJ Festival 2018. Wat is thuis? Is het de plek waar je bent geboren of waar je op dit moment leeft? Welke invloed heeft een plek op de menen die er wonen? En hoe zit dat andersom?

NDSM-werf als werkterrein
Valerie van Leersum werkt sinds 2007 op de NDSM-werf en zag zichzelf, en de werf in die tijd flink veranderen. ‘Meer dan tien jaar geleden kwam ik binnen als echte pionier. Inmiddels heb ik een prachtig atelier in de Scheepsbouwloods waar ik iedere dag terecht kan.’ Zowel de werf als Valerie zijn de afgelopen jaren sterk veranderd. De NDSM-werf is steeds populairder en raakt hierdoor ook steeds dichter bebouwd. Valerie vind dat soms jammer: ‘Ik houd van lege plekken, die niet ingevuld zijn, waar plek is voor beweging, verandering en nieuwe ideeën.’

Plekken in transitie
Valerie is gefascineerd door zulke plekken in transitie. ‘Een plek laat zich niet in één keer vanaf de tekentafel, van bovenaf bepalen. Een plek vormt zich organisch rondom de mensen die er leven.’ Ook het IJplein is volgens haar zo’n plek. ‘Het is een kleine, besloten gemeenschap die dankzij de opvallende roze bungalowflats zelf een eigen kleur heeft. Er zijn allerlei tot de verbeelding sprekende locaties, zoals een oude fabriek waar vroeger regenkleding gemaakt werd en een krakkemikkig windmolentje met even verderop een moestuinencomplex.’

Van iets kleins iets groots maken
Valerie wil de relatie tussen het IJplein en de mensen die er leven blootleggen met een simpele vraag: ‘Wat is hier je favoriete vierkante meter?’ Zo probeert ze van iets kleins iets groots te maken, iets wat voor meerdere mensen herkenbaar is. Tijdens een eerder project in Suriname vroeg Valerie mensen ook naar hun favoriete vierkante meter. Hierbij stuitte ze op vele bijzondere verhalen. ‘Zo was er een vrouw die me meenam naar de plek waar de navelstreng van haar zoon lag begraven. Ook was er een jongerenwerker voor wie de middenstip van een voetbalveld het middelpunt van zijn universum was.’

De favoriete meters van het IJplein
Op dezelfde manier gaat Valerie de komende maanden aan de slag op het IJplein. Ze wil aan mensen die er al hun hele leven wonen, maar ook aan nieuwe bewoners, mensen die er werken en toevallige passanten, vragen hoe zij zich met de omgeving verbonden voelen. ‘Ook op het IJplein zijn talloze verhalen te vinden. Wie zijn de mensen die er leven? En hoe ziet hun leefomgeving er door hun ogen uit? Door hun verhalen te vertellen, en favoriete meters te ontsluiten voor een nieuw publiek, wil ik zichtbaar maken hoe zij beïnvloed zijn door de plek waar ze wonen, en andersom.’

Resultaat tijdens Over het IJ Festival 2018
Welk resultaat heeft Valerie met haar project voor ogen? ‘Ik zou het heel fijn vinden als het project op meerdere niveaus werkt. Natuurlijk dat mensen verwonderd raken door alle plekken en verhalen die ze door het project leren kennen. Maar ook dat zij met nieuwe ogen naar hun eigen leefomgeving gaan kijken. En zichzelf de vraag stellen: met welke plek voel ik mijzelf eigenlijk verbonden?’ Valerie gaat de komende maanden aan de slag met het verzamelen van verhalen en locaties en vertaalt deze in een serie kunstwerken, van verschillende materialen en gemaakt met diverse technieken. Het begin van dit resultaat is 13 tot en met 22 juli te zien tijdens Over het IJ Festival 2018.